Şehir ve Konfor Yazılar

Bir Filozofun Penceresinden: “Öğrenilmiş Güçlülük” Nedir? Felsefi düşüncenin temelinde daima bir soruya verilen sonsuz cevaplar vardır. İnsan, güçsüzlüğün farkına vararak mı güçlü olur, yoksa gücü deneyimleyerek mi öğrenir? Öğrenilmiş güçlülük, modern psikolojiyle felsefenin buluştuğu noktada duran, insanın hem bilincine hem de varoluşuna yönelmiş derin bir kavramdır. Bu kavram, “öğrenilmiş çaresizlik” düşüncesinin zıttı gibi görünse de, yalnızca ters yüz edilmiş bir versiyonu değildir. Öğrenilmiş güçlülük — insanın kendi varoluşunu yeniden biçimlendirme iradesinin kanıtıdır. — Etik Perspektif: Güçlülüğün Sorumluluğu Etik, “ne yapmalıyım?” sorusuna verilen en eski yanıttır. Öğrenilmiş güçlülük, bireyin kendi deneyimlerinden yola çıkarak, artık kurban değil özne olmayı seçmesidir. Bu seçim,…

Kana Kan Hesaplaşma Kaç Yılında Çıktı? Bilimsel Merakla Sinema Tarihinin İzinde Merhaba! Sinema tarihine meraklı biri olarak bugün sizlerle birlikte çok sorulan, ama çoğu zaman yüzeysel yanıtlarla geçiştirilen bir sorunun peşine düşeceğiz: “Kana Kan Hesaplaşma” kaç yılında çıktı? Bu yazıda yalnızca tarihe değil, bu filmin neden önemli olduğuna, hangi toplumsal ve kültürel dinamiklerle şekillendiğine de bilimsel bir merakla bakacağız. Eğer siz de sinemanın sadece bir eğlence aracı değil, aynı zamanda bir toplumsal ayna olduğuna inanıyorsanız, bu yazı tam size göre! — Kana Kan Hesaplaşma: Temelleri ve Yayın Tarihi Kana Kan Hesaplaşma (orijinal adıyla Blood for Blood: Reckoning), 2012 yılında izleyiciyle…

Kaynakların Sınırlılığı ve Seçimlerin Bedeli: Bir Ekonomistin Penceresinden Serbest Görüşme Ekonominin en temel gerçeği, kaynakların sınırlı oluşudur. İnsan ihtiyaçları sonsuzken, bu ihtiyaçları karşılayacak kaynaklar kıt ve rekabet altındadır. İşte tam bu noktada seçimler devreye girer: Hangi malı üreteceğiz, nasıl üreteceğiz ve kimin için üreteceğiz? Bu üç soru sadece piyasanın değil, insan davranışlarının da merkezindedir. “Serbest görüşme” kavramı da aslında bu ekonomik seçimlerin iletişim düzlemindeki bir yansımasıdır. Tıpkı bir piyasada malların arz ve talep dengesinde değer kazanması gibi, fikirlerin de serbestçe dolaştığı bir ortamda değerini bulması mümkündür. Serbest Görüşme Ne Demek? Serbest görüşme, bireylerin herhangi bir baskı, yönlendirme veya kısıtlama olmadan…

Rüyada Güğüm Görmek Ne Anlama Gelir? Felsefi Bir Yorum Bir filozof için rüya, yalnızca bilinçdışının yansıması değildir; aynı zamanda varlığın, bilginin ve ahlakın sınırlarını sorgulamanın bir alanıdır. “Rüyada güğüm görmek” ilk bakışta sıradan bir sembol gibi görünse de, aslında insanın kendisiyle ve varoluşla kurduğu derin bir ilişkiyi açığa çıkarır. Tıpkı Platon’un mağarasındaki gölgeler gibi, bu rüya da görünenden çok daha fazlasını ima eder: suyun, taşımanın, boşluğun ve doluluğun metafizik anlamlarını… Ontolojik Perspektif: Güğüm ve Varlığın Taşıyıcılığı Ontolojik açıdan bakıldığında, güğüm bir taşıyıcıdır; hem fiziksel hem de varoluşsal anlamda “varlığı taşır.” Rüyada güğüm görmek, insanın kendi içsel dünyasında bir “taşıma” sürecini…

Nazar Boncuğu Renkleri Ne Anlama Gelir? Toplumsal Sembollerin Sessiz Dili Giriş: Sosyoloğun Gözüyle Bir Boncuğun Hikâyesi Bir sosyolog olarak, bir köy kahvesinde duvarda asılı duran nazar boncuğuna bakarken hep aynı şeyi düşünürüm: “İnsanlar, görünmeyen güçleri neden bu kadar somutlaştırmak ister?” Bu küçük, mavi cam parçası, sadece bir inanç objesi değildir; aynı zamanda toplumsal düzenin, cinsiyet rollerinin ve kültürel kimliğin derin bir ifadesidir. Görünüşte basit bir süs olan nazar boncuğu, renkleriyle birlikte bir toplumun duygu haritasını çizer. Renkler, bireylerin kendilerini ve başkalarını nasıl gördüklerine dair sessiz birer metafordur. Toplumsal Semboller ve Görünmeyen İlişkiler Her toplum, kendi sembollerini üretir. Bu semboller hem…

Kars Kaşarı ve Gravyer Peyniri Aynı mı? Tarihin Lezzetli Dönemeçlerinde Bir Yolculuk Bir tarihçi olarak geçmişin sofrasına oturduğumda, sadece olayların değil, tatların da izini sürerim. Çünkü her lezzet, bir toplumun yaşadığı dönüşümlerin, savaşların, göçlerin ve kültürel etkileşimlerin bir aynasıdır. “Kars Kaşarı ve Gravyer Peyniri aynı mı?” sorusu da yalnızca bir mutfak merakı değil, Anadolu’nun serüvenini anlamanın da bir kapısıdır. Bir Coğrafyanın Hikâyesi: Kars’ın Soğuk Rüzgârında Olgunlaşan Lezzetler Kars, Anadolu’nun kuzeydoğusunda, sert iklimi ve yüksek rakımıyla bir peynir coğrafyasıdır. Osmanlı’nın son dönemlerinde Rus işgali altına giren Kars, 19. yüzyıl sonu ile 20. yüzyıl başında farklı halkların –Ermenilerin, Rusların, Malakanların ve yerli…

Kalp Akçe Ne Demek Osmanlı’da? | Bilimsel Merakla Tarihin Ekonomik Derinliklerine Bir Yolculuk Kendimi her zaman geçmişin ekonomik yapısını anlamaya çalışan bir meraklı olarak gördüm. Bazen bir kelimeye rastlıyorum ve o kelime beni yüzyıllar öncesine götürüyor. “Kalp akçe” de onlardan biri… Bu yazıda, Osmanlı’da kalp akçenin ne anlama geldiğini, tarihsel ve bilimsel bir çerçevede, ama herkesin anlayabileceği bir dille birlikte inceleyelim. — Kalp Akçe Nedir? Osmanlı İmparatorluğu’nun ekonomik düzeninde “kalp akçe”, sahte veya değeri düşürülmüş para anlamına gelirdi. “Kalp” kelimesi Arapça kökenlidir ve “bozuk, sahte, değersiz” demektir. Yani kalp akçe, görünüşte gerçek gibi duran ama içeriğinde hile bulunan paradır. Bu…

Görgülü İnsanın Nitelikleri: Toplumsal Yapının Sessiz Taşıyıcıları Bir sosyolog olarak, beni en çok büyüleyen şey insanın toplum içindeki davranışlarının ne kadar derin anlamlar taşıdığıdır. Her selamlaşma, her teşekkür, hatta sessizlik bile toplumsal düzenin görünmez iplikleriyle örülüdür. Görgü, bireyin yalnızca kendine değil, topluma karşı da sorumluluk hissetmesinin bir göstergesidir. Bu yazıda “görgülü insanın nitelikleri nelerdir?” sorusunu sosyolojik bir mercekten inceleyerek, toplumsal normlar, cinsiyet rolleri ve kültürel pratiklerin bu nitelikleri nasıl biçimlendirdiğini ele alacağız. — Toplumsal Normların İnşası: Görgünün Kolektif Temeli Toplumsal yaşam, yazılı olmayan kurallarla işler. Bu kurallar, toplumsal normlar olarak adlandırılır ve bireylerin davranış biçimlerini şekillendirir. Görgü kuralları, bu normların…

Grek alfabesi kime ait? Tarihsel köken, yenilik ve güncel tartışmalar Grek alfabesi genellikle “kime ait?” sorusuyla gündeme gelir; oysa cevap tek bir kişi ya da topluluk adıyla sınırlanamayacak kadar katmanlıdır. Kökeninde Doğu Akdeniz’in ticaret ve kültür ağları, yenilik tarafında ise Yunan dünyasının diliyle uyumlu bir yazı sistemi kurma arzusu vardır. Bugün bilim dünyasında yaygın görüş, Yunanların Fenike kökenli bir sessiz-harf yazısından yola çıkarak seslileri açıkça işaretleyen ilk “tam alfabeyi” geliştirdikleri yönündedir. Bu dönüşüm, Avrupa alfabelerinin neredeyse tamamının atası sayılan bir yazı ailesini doğurmuştur. :contentReference[oaicite:0]{index=0} Tarihsel arka plan: Fenike çekirdeğinden Yunan yeniliğine Herodotos’tan bu yana aktarılan anlatı, Yunanların harfleri Fenikelilerden “ödünç…

Granül Halde Ne Demek? Antropolojik Bir Bakış Bir antropolog olarak kültürlerin iç içe geçmiş anlam katmanlarını incelerken bazen bir kavram, bizi bambaşka dünyalara götürür. Granül halde ifadesi, yalnızca kimyasal ya da fiziksel bir durumu değil, aynı zamanda toplumsal yapının mikro boyutlarını da düşündürür. Bu yazıda, “granül halde ne demek?” sorusunu sadece maddi bir kavram olarak değil, ritüellerden sembollere, topluluk yapılarından kimlik inşasına kadar uzanan bir antropolojik anlam dokusu içinde ele alacağız. Granül: Maddeden Topluma Uzanan Bir Kavram Granül kelimesi, Latince “granulum” yani “küçük tanecik” kökünden gelir. Fiziksel olarak “granül halde olmak”, bir maddenin toz ya da tanecikli biçimde bulunması anlamına…